Een vluchtervaring kent vele fases die elk gevoed worden door positieve en negatieve betekenissen. Het begint met het achterlaten van alles wat vertrouwd is - je leven, je dierbaren, je omgeving – en de noodzaak om vanwege geweld een nieuw begin te maken.
Dat vraagt om veel inzet, veerkracht en vindingrijkheid. In de eerste jaren na de vlucht komt veel positieve energie los, maar zijn er ook veel obstakels om een succesvolle start in een nieuwe omgeving te maken. Daarom is het cruciaal dat de maatschappelijke structuren rond vluchtelingen inclusief genoeg zijn om hun een duw in de goede richting te geven.
De ervaringen van eerdere generaties vluchtelingen zijn essentieel om het beleid van overheden, organisatie en maatschappelijke initiatieven inclusief te maken. Het structureel betrekken van vluchtelingperspectieven op beleidsniveau draagt bij aan representatiever en inclusiever beleid, omdat de visies, ervaringen en expertise van mensen voor wie dit beleid bedoeld is, daarin worden meegenomen. Recent zijn er diverse initiatieven ontstaan in Nederland en Europa van en met vluchtelingen, die de noodzaak onderstrepen van een actievere en betekenisvollere bijdrage van vluchtelingen aan beleidsvorming. Een voorbeeld is de oproep in de Global Compact on Refugees (GCR)1 om wereldwijd de stem van vluchtelingen en vluchtelingenorganisaties door te laten klinken in beleidsvorming over zaken die hen aangaan. Deze oproep kwam tot stand mede dankzij de belangenbehartiging van vluchtelingenorganisaties. Het biedt een uitgelezen kans om ook op nationaal beleidsniveau meer ruimte te geven aan de stem van ‘advocates’2 met een vluchtelingenachtergrond.
Daarom heeft VluchtelingenWerk Nederland de Refugee Academy gevraagd om een advies uit te brengen over hoe ‘refugee-led advocacy’ (door vluchtelingen geleide belangenbehartiging) in Nederland verder inhoud en vorm kan krijgen. Het voorliggende advies bevat een visie op hoe in de huidige beleidscontext refugee-led advocacy begrepen kan worden en wat de uitdagingen en kansen hiervan zijn. Momenteel bestaat er een gebrek aan duidelijkheid over de meerwaarde van de ervaringskennis van refugee advocates. In ons adviesrapport doen wij daarom een voorstel voor een nieuwe invulling van advocacy. Deze invulling neemt afstand van de oude structuur van inspraakorganen met de bijbehorende verwachting dat advocates grote groepen vertegenwoordigen. We bepleiten juist de noodzaak en het vermogen van refugee advocates om het perspectief van beleidsmakers te verruimen via individuele en ‘gedragen verhalen’ en mee te denken over hoe inclusief beleid vorm kan krijgen.
We verduidelijken in dit rapport het idee, het belang en de meerwaarde van refugeeled advocacy en formuleren voorwaarden om deze een structurele plek binnen beleidsvorming te geven. We hopen hiermee een basis te geven voor het formuleren van acties op verschillende niveaus en voor verschillende actoren (rijksoverheid, gemeente, ngo’s, door vluchtelingen geleide organisaties).
Het volledige rapport is hier te downloaden.
1GCR para 106. available online on UNHCR website: https://www.unhcr.org/the-global-compact-on-refugees.htm
2 Wij gebruiken in dit rapport het Engelstalige ‘advocate’. Door het hele rapport gebruiken we soms Engelstalige termen, omdat we geen geschikte Nederlandse vertaling vinden die de lading van deze noties dekt. We spreken van ‘refugee-led advocacy’ om te verwijzen naar door vluchtelingen ontplooide activiteiten of organisaties, die gericht zijn op inspraak of beïnvloeding. Met de term ‘refugee advocates’ verwijzen we naar individuen met een vluchtverhaal die op dit gebied actief zijn (al dan niet vanuit een organisatie).